Watertoren Bollenstreek

Na bijna 100 jaar heeft de monumentale watertoren in Hillegom een nieuwe bestemming gekregen. De watertoren was al enige tijd niet meer in gebruik. Een nieuwe impuls was nodig om weer van waarde te zijn.

De watertoren is omstreeks 1924 gebouwd en heeft sinds 2006 de status van Gemeentelijk Monument. De constructie bestaat volledig uit insitu gestort beton, maar wapeningstekeningen hiervan ontbreken. De watertoren is herbestemd tot kantoorpand waarbij vele tussenvloeren toegevoegd zijn in de vorm van een staalconstructie met staalplaatbetonvloer.

Respect voor de bestaande waarde als robuust landmark en de historie van de watertoren vormde de basis voor het nieuwe ontwerp. Het toevoegen van de menselijke schaal maakt het gebouw rijker en geschikt voor een nieuwe functie zonder dat het zijn oorspronkelijke kracht verliest. De oorspronkelijk 24 meter open ruimte is voorzien van verdiepingen en in de lijn van de oorspronkelijke ramen zijn gevelopeningen gerealiseerd. Door het trappenhuis en de lift binnen het bestaande volume te maken is het beklimmen van de watertoren nog steeds te ervaren. Het volume zelf blijft een krachtig solitair baken dat een aantrekkelijk landmark is voor de Bollenstreek.

In de plint is een nieuw volume toegevoegd waarin kantoorruimte is gehuisvest. Dit kantoorlandschap sluit aan op het landschap en ondersteunt de watertoren. Dit sluit perfect aan bij de gehuisveste organisatie, AW Groep, die ‘down to earth’ opereert in de grond-, weg en waterbouw. In de Watertoren Bollenstreek is ruimte voor werken, vergaderen en lunchen. De watertoren is als groei en broeiplaats breed toegankelijk. De binnentuin fungeert als ontmoetingsplaats en verbindt de watertoren en de kantoorruimte. Er wordt gedeeld gebruik gemaakt van de faciliteiten en de functies versterken elkaar.

En dit alles op een duurzame manier aan de hand van de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) van de VN. Gedurende het ontwerpproces is continu gekeken hoe de SDG’s praktisch kunnen worden toegepast. Daarom hebben vele elementen in en om de watertoren een verhaal. Verhalen met betrekking tot circulariteit, klimaatadaptatie, biodiversiteit, gezondheid, energietransitie en andere sociale en technische aspecten die bijdragen aan een betere wereld. Zo zijn de uitgezaagde ramen hergebruikt als toegangspad, oude trappen verwerkt in meubilair en is de houten wandbekleding gemaakt van lokaal hout. Al het hemelwater wordt lokaal opgevangen en deels gebruikt voor het doorspoelen van de toiletten. De tuin en het groendak sluiten aan op de bloemrijke bermen van de bollenstreek en bovenop de 43 meter hoge toren is er plek voor een slechtvalk. Dit zijn slechts enkele voorbeelden waarom de Watertoren Bollenstreek een inspiratie en ontmoetingsplek is geworden voor de bloei van duurzame initiatieven.

De constructie van de éénlaagse plint bestaat uit een insitu gestorte onderbouw die op palen is gefundeerd, in combinatie met een staalconstructie en kanaalplaten als dakvloer. De stabiliteit wordt gewaarborgd door de stijve vloerschijf in combinatie met slanke verticale windkruizen. In het ontwerp is rekening gehouden met de mogelijkheid van toekomstige uitbreiding middels een éénlaagse optopping. De aansluiting met de bestaande watertoren is zoveel mogelijk gescheiden gehouden.

De haalbaarheid van de renovatie van de watertoren is gebaseerd op de waterbelasting uit de oorspronkelijke functie van de watertoren. Gezien het onbekende draagvermogen van de circa 410 houten heipalen is het fundamentele uitgangspunt om geen extra belasting toe te voegen in relatie tot de oorspronkelijke functie. Dit heeft geleid tot de keuze voor lichte structuren in de nieuw geplaatste vloeren. De nieuwe vloeren bestaan uit een staalplaat-betonvloer die wordt ondersteund door een frame van stalen liggers en hoeklijnen.

In 2023 was de watertoren winnaar van de publieksprijs van de Rijnlandse Architectuur Prijs 2023 (RAP071).