Kamp Amersfoort

Nationaal Monument Kamp Amersfoort, gelegen op de grens van Leusden en Amersfoort, houdt de herinnering in stand van het leed dat ca. 47.000 gevangenen moesten doorstaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. In dit concentratiekamp heerste een mensonterend regime van honger, mishandeling, dwangarbeid en executies.

Van oorsprong was Kamp Amersfoort een kazerneterrein van het Nederlandse leger. Vanaf augustus 1941 werden er door de nazi’s verschillende groepen opgesloten.

Op de historische plek is in 2004 een herinneringscentrum gerealiseerd en in 2021 een grote museale presentatie. Daar wordt het verhaal verteld aan de hand van objecten, foto’s, documenten en wisselexposities, in samenhang met de monumenten en zichtbare sporen in het buitenterrein.

Ontwerp
Als bezoekers door de poort gaan, komen ze op een desolate, open ruimte, door hoge hekken omheind. De open plaats is het dak van het nieuwe ondergrondse museum, dat driemaal zo groot is als het huidige informatiecentrum.

Eenmaal binnen geweest ontstijgen de bezoekers de ondergrondse duisternis via een trap en gaan zij naar het licht. Weer buiten worden zij geconfronteerd met de lange zichtlijn over de schietbaan naar de ‘stenen man’, een herinneringsmonument op de executieplek aan de andere kant van het bos. Het kantoor van de kampcommandant is uitgespaard in het met spiegelend glas beklede bovengronds paviljoen. 

De architectuur en het materiaalgebruik verbeelden de sfeer van destijds door het inpassen van verschillende originele elementen. Dit wordt versterkt door de gang vanuit het licht naar het donker en tenslotte weer naar het licht. Het werk vanuit de verschillende ontwerpdisciplines is nauw verweven en geeft een bijzondere betekenis aan deze plek.

Constructie van de kelder
De kelder was een belangrijk constructief onderdeel binnen het project waarvoor extra aandacht en zorg nodig was. Het betreft een diepe kelder, waarbij zand aanwezig was in de bovenste grondlagen van de bodem. Voor de bouw van deze kelder was een waterdichte bouwkuip nodig, omdat er anders te veel water uit het gebied zou worden onttrokken. Deze waterdichte bouwkuip is gemaakt met stalen damwanden in een waterdichte kleilaag. Door de waterdruk onder de kelder ontstond het risico dat de kelder zou opdrijven. Om dit te voorkomen zijn trekpalen gebruikt. 

De kelder is gemaakt met een betonconstructie met betonwanden en dubbel T-liggers als dakvloer. De dubbel T-liggers zijn toegepast om het openbare buitenterrein te dragen en om een balken-ritmiek in het plafond te creëren.

(Bronnen: kampamersfoort.nl, inbo.nl en dearchitect.nl)